Door Rob van Boven en Luuk Mur

Onze ouders deelden hun visie op de wereld met ons. Hun emoties, hun trauma’s, hun verhalen en concepten werden aan ons doorgegeven. We zijn ons er als kind niet van bewust dat het slechts hun visie is en niet noodzakelijkerwijs de realiteit dekt. Als kind slaan we hun informatie als feitelijk op. De visie van je ouders op de wereld en op jou, vormde je eerste conditionering en bepaalde voor een belangrijk deel mede hoe jij de werkelijkheid en jezelf ging zien. Onze aangeboren diepste kern, ons DNA, door ons het natuurlijke of kwetsbare kind genoemd, zal verschillen van de verwachtingen en dromen van je ouders. En vergeet niet, ook je ouders zijn geconditioneerde kinderen. Zo ontstaat het verdeelde zelf; twee zelven die in een strijd met elkaar verwikkeld kunnen zijn. Je ouders hebben de wereld aan je willen uitleggen en aan jou de opdracht je eigen keuzes te maken en je eigen kracht te ontwikkelen. Strijden tegen een deel van jezelf, bijvoorbeeld tegen gevoelens waarvan je geleerd en aangenomen hebt dat ze negatief zouden zijn, zet je op achterstand bij je streven te (over)leven.

Menigeen kiest als volwassene voor een vorm van coaching om meer inzicht te krijgen in eigen programmering. Deze programmering heeft geleid tot een intern geloof, vaak gericht op het onderdrukken van het natuurlijke deel van jezelf. Vaak zijn er daardoor geloofsvergissingen ontwikkeld, die mogelijkheden in zelf- en relatieverwerkeling verstoren. Onder andere inzichtgevende psychotherapie en meditatie kunnen je ondersteunen bij het inzicht verkrijgen in en loskomen van deze geloofsvergissingen, die je voor een belangrijk deel, maar niet alleen, geleerd hebt in relatie met je opvoeders. Het is mooi als je daarbij respect kan hebben voor de moeite die je ouders gedaan hebben. Ouders doen, uitzonderingen daargelaten, over het algemeen datgene waarvan ze geloven dat het goed is, maar ook weer bezien door de bril van hun eigen geloofsprogramma.

Naast de beïnvloeding door onze ouders, worden we ook geprogrammeerd door de cultuur waar we in opgroeien en leven. De cultuur geeft ons ook een patroon mee waar we aan moeten voldoen. We zijn ons er vaak veel minder bewust van hoe groot de impact is van deze beïnvloeding. De gemeenschap zal kunnen reageren met afwijzing en isolering als we te veel afwijken van de verwachtingen en uit zelfbescherming voelen we ons genoodzaakt mee te doen. We kunnen een karakter ontwikkelen om ons geaccepteerd te weten en we gaan er zelf in geloven.

Er zijn gemeenschappen waar het niet verwacht wordt dat je veel met je eigen individualiteit bezig bent. Mensen ervaren zich dan vooral als een deel van de familie. Bij een ik-cultuur wordt juist het hebben van een eigen mening en het maken van eigen keuzes gewaardeerd. Individueel succes in onze prestaties wordt in onze samenleving erg hoog aangeslagen. En de criteria waarmee succes wordt afgemeten zijn vaak inkomen en macht. Als die standaards weinig met je eigen natuur te maken hebben, dan is aanpassing hieraan een recept voor frustratie en somberheid.

Een andere opdracht die we vaak van onze samenleving meekrijgen is dat we gelukkig moeten zijn. Het kan leiden tot doorlopend onecht gedrag en de deprimerende constatering dat je in je echte leven hier niet bij in de buurt komt. Het leven van alledag kent nu eenmaal lief en leed. Als onbewust de opdracht is om gelukkig te zijn, dan voelt het leven vaak aan als verliezen.

Het doorlopend oordelen over mensen en jezelf, niet op basis van inzicht of wijsheid, maar op basis van veronderstellingen en overtuigingen, is ook mede het gevolg van programmering door de samenleving. Als je goed bent dan verdien je aandacht en liefde van de groep. Anderen aanvallen en hun ‘slechtheid’ aan de kaak stellen is een geliefkoosde manier om te bewijzen dat je deugt. Onbewust word je beïnvloed door de maatschappelijke oordelen van de groep waar je bij wilt horen. In de politiek lijkt dit de belangrijkste bezigheid te zijn en onze media doen hier als producenten van vermaak aan mee. De maatschappelijke norm is vaak belangrijker geworden dan proberen met een open bewustzijn problemen te onderkennen en op te lossen.

Het analyseren van de beïnvloeding van de samenleving op je welbevinden is veel minder gebruikelijk dan psychotherapie om het programma van je ouders bewust te worden. Misschien ben je vooral een maatschappelijke toneelspeler geworden die in zijn eigen rol is gaan geloven als ware deze authentiek. Je karakter is daarbij een masker, waar je je mee bent gaan identificeren. Je bent vooral aan het overleven, je zoekt erkenning, het bewijs dat je om van te houden bent en misschien eindig je wel, zonder dat je je ware kern de kans hebt gegeven. Of je hebt meer geluk en maak je een crisis door. Een crisis kan ons naar onszelf doen kijken om ons te realiseren aan welke interne programmering we eigenlijk gehoorzamen. Daarmee heb je een nieuwe kans om te kiezen voor je eigen waarden en interne deuren die vooral dicht moesten blijven toch te openen en dingen te ondernemen die je steeds vermeed. Je kan ontdekken dat je veel meer bent dan al die standpunten waar je je mee identificeerde. Naar aanleiding van een crisis kan je wakker worden uit een droom, waarvan je dacht dat het de realiteit was. We leven door onze programmeringen in zekere zin in een hypnose. Als we voor een deel wakker worden, kunnen we gewaarworden waar we ons door laten aansturen, inzien dat elk cultureel kader relatief is en herijken wat van wezenlijk belang is. De volgende stap kan zijn om ongehoorzaam te worden in relatie tot onze geloofsvergissingen en op eigen benen te gaan staan en proberen innerlijke vrijheid te vinden t.o.v. al die overtuigingen die onze cultuur opdringt. Verwondering als bevrijdend uitgangspunt bij je ontdekkingstocht en waar nodig het sociale spel mee spelen, uitgaande van je eigen regels.