19 juli 2023 door Rob van Boven en Luuk Mur R

Het lijkt erop dat we ons meer verbonden voelen met geld en macht, dan met elkaar, de natuur en rechtvaardigheid. Er heeft een omkering van waarden plaatsgevonden en deze is nog steeds gaande. Hoe doen we dat, hoe zorgen we ervoor dat we massaal met deze omkering van waarden bezig zijn? Hoe komt het dat we steeds individualistischer worden, terwijl we weten dat sociale verbondenheid voorwaarde is voor een mooi en goed leven. We stellen ons de vraag of het mogelijk is om geboden voor een ongelukkige samenleving op te stellen en zo te reflecteren op wat we fout doen? De vorige keer bespraken we de rol van de politiek, vandaag die van journalisten.

Gebod 2. Geloven dat er een kenbare waarheid is en dat jij die vertegenwoordigt.

Als we denken dat er een kenbare waarheid is en dat wij die waarheid bezitten, dan is de stap klein om mensen met een andere mening te betittelen als een wappie, onwetend en verdwaald. Als mensen het idee hebben dat ze veroordeeld en of buitengesloten worden, dan gaan ze zich verzetten. De tegenreactie is aanvankelijk rustig, maar zal in de loop van de tijd emotioneler worden. Uiteindelijk kan het uitmonden is schreeuwen, schelden en doodsbedreigingen. Polarisatie heeft tot gevolg dat beide partijen steeds meer overtuigd raken van hun eigen gelijk. Als je met de vergissing leeft dat de waarheid kenbaar is en je denkt deze te bezitten, dan denk je ook te weten wat niet waar is. Jouw standpunt is verheven boven het standpunt van de ander. Dit is typisch linkerhersenhelft denken. Je denkt vanuit een model dat je aanziet voor de werkelijkheid en je bent je niet bewust van wat je allemaal niet weet. De feiten worden vervolgens aangepast, opdat ze passen in het bedachte model, dat zonder zelfkritiek gezien wordt als waar.

Als dit eigen gelijk gehanteerd wordt als de waarheid, dan is er sprake van een ‘gesloten’ geloof. Een ‘open’ geloof houdt in dat wat er geloofd wordt een mogelijkheid is. Mensen met een gesloten geloof zijn in wat ze geloven extremisten en zij kunnen over hun geloof geen dialoog aangaan. Over ‘waarheid’ valt niet te twisten of te twijfelen. Extremisten willen de andersgelovigen overtuigen of ondergraven of uitsluiten. En daarmee gaat ‘samen’ kapot.

In de coronatijd werd het wel erg duidelijk, de belangrijkste media volgden de politieke agenda van de regering, die uitdroegen de waarheid in pacht te hebben. De standpunten van de regering, de “wetenschap” en journalisten waren niet meer van elkaar te onderscheiden. Een extreem voorbeeld gaf de hoofdredacteur van de Volkskrant, die in de Coronatijd zijn journalisten verbood mensen die kritisch stonden t.o.v. het regeringsbeleid een podium te geven. De volgzaamheid van journalisten is minder zichtbaar als politici en gelijkgezinde “wetenschappers” zelf aan het woord gelaten worden. Zoals de politica Attje Kuiken die het idee lanceerde andersdenkende artsen hun BIG registratie af te pakken. Of de toenmalige minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge die artsen die Ivermectine en Hydroxychloroquine voorschreven voor het tuchtrecht wilde slepen. Kritiekloos kregen ze hun podium.

Als journalisten en deskundigen zich zo makkelijk laten gebruiken, dan weet je dat de politiek daar gretig gebruik van zal maken. En vergeet niet de NPO krijgt jaarlijks een klein miljard subsidie. Op 3 januari 2021 werd de documentaire “Van Beiroet tot Binnenhof” uitgezonden. Het was twee en een halve maand voor de Tweede Kamerverkiezingen, maar de VPRO wilde ons doen geloven dat deze gratis zendtijd voor Sigrid Kaag niets met de verkiezingen te maken had. Eén zin hadden ze er vergeten uit te monteren, namelijk de uitspraak “wie zijn die mensen”. Zittend op de achterbank van haar dienstauto zette Sigrid Kaag daarmee hele bevolkingsgroepen weg.

We verwachten van journalisten werkzaam bij de gesubsidieerde NPO, dat ze op zoek zijn naar feiten en alle politieke partijen dezelfde kansen geven. De bevolking weet of voelt aan dat hieraan tegenwoordig niet voldaan wordt. Het optreden van mevrouw Kaag in de Nederlandse politiek werd geen succes en na de val van het kabinet Rutte 4 deelde ze mee dat ze zich uit de Nederlandse politiek terugtrok. Ze noemde ook een duidelijke reden voor haar vertrek: vrouwenhaat. Het programma Nieuwsuur (NPO) bevestigde deze conclusie en onderbouwde dat met resultaten van “onderzoek” om het geheel een wetenschappelijke status te geven.

Kennelijk was hun idee van het bezitten van de waarheid zo sterk dat de feiten aangepast werden en niet een klein beetje. Slechts 1 procent van alle kritiek op de politicus mevrouw Kaag ging over haar vrouw zijn. Natuurlijk nog stuitend, maar 1% is niet een meerderheid. Van de kijkers van Nieuwsuur gelooft nu een deel dat er hier te lande een enorme vrouwenhaat is. Een ander deel heeft geleerd dat zelfs goed bekend staande journalisten niet te vertrouwen zijn. Femke Merel van Kooten, voormalig Tweede Kamerlid, reageerde in een column: “Ik voel geen enkele verwantschap met Sigrid Kaag. Nu ze de ééndimensionale benadering kiest van slachtofferschap wordt elke vorm van kritiek op haar leiderschap vrijwel onmogelijk”. Op Twitter was het weer oorlog over het thema vrouwenhaat, uitgelokt door een zogenaamde kwaliteitsprogramma van de NPO.

Bekend is dat veel oud-politici toezichthoudende en bestuurlijke functies bekleden bij de NPO. Deze mensen bepalen hoe de zendtijd verdeeld moet worden en hun machtspositie is de sleutel tot het misbruik maken van hun positie. De meeste journalisten zullen zich conformeren, mede omdat ze anders niet uitgenodigd worden bij de verdeling van nieuwe opdrachten. Vaste aanstellingen bij journalisten zijn uitzondering. Machtsmisbruik bij de NPO is geen vervelend bijverschijnsel, het is de cultuur. Mensen hebben dergelijke manipulaties op een gegeven moment wel door. Zelfs journalisten moeten inmiddels extra aandacht hebben voor hun eigen veiligheid. Overal in de samenleving ontstaan hoogoplopende discussies, mede uitgelokt door de media. De dialoog in de talkshows wordt gekanaliseerd, o.a. door politici met een andere ideologie verdacht te maken en deskundigen met een dissidente mening niet of minder uit te nodigen. Er moet namelijk consensus uitgestraald worden. Andersdenkenden worden geweerd uit de media en worden neergezet als dom. “Wie zijn die mensen?” is niet zomaar een vraag, het is vanuit de hoogte neerkijkend op gewone mensen.

Journalisten stellen zich te vaak op als kruisridders en niet gelovigen zijn Wappies. Journalisten gaan voorop in het polariseren en het opzetten van groepen mensen tegenover elkaar. Gevolg is een groeiend wantrouwen naar journalisten en deskundigen, steeds heftiger wordende discussies en scheldpartijen en een samenleving die verder uit elkaar valt. Met het uitdragen van ‘wij hebben de waarheid’ wordt verbondenheid geslachtofferd. Kunnen we voor de bestuurders van de NPO ook nieuwe verkiezingen uitschrijven?